SINOPSIS
Ramai tokoh-tokoh yg terlibat dalam penyebaran dan perkembanga agama Islam di seluruh dunia. Ini termasuklah tokoh-tokoh pada zaman Rasulullah dan selepas kewafatan baginda. Antara nama-nama besar yg memberi sumbangan kepada dunia Islam ialah Imam As-Syafi’e, Imam Malik dan sebagainya. Namun begitu, di dalam esei ini, saya hanya fokuskan pada seorang tokoh sahaja iaitu Imam Al-Ghazali. Nama penuh beliau ialah Abu Hamid Muhammad bin Muhammad Al-Thusi Al-Ghazali. Beliau dilahirkan di Kota Ghazalah di Thus, Khurasan pada 450H/1058M dan wafat pada 505H/19 Disember 1111M. Karya beliau yg paling terkenal dan menjadi rujukan di seluruh dunia ialah Ihya Ulum Al-Din. Imam Al-Ghazali banyak memberi sumbangan kepada dunia Islam sehingga digelar Hujjatul Islam atau pembela Islam.
PENDAHULUAN
Imam Al-Ghazali adalah nama yang tidak asing lagi di telinga kaum muslimin. Beliau merupakan seorang teologi Islam, ahli hukum, ahli falsafah dan sufi termasyur. Beliau juga merupakan salah seorang sarjana yang paling terkenal dalam sejarah Sunni pemikiran Islam. Imam Al-Ghazali memiliki pengaruh dan pemikiran yang telah tersebar ke seluruh dunia Islam. Namun, sejarah dan perjalanan hidupnya masih terasing asing walaupun beliau telah berkarya dengan menulis hampir 100 buah buku. Masing-masing meliputi ilmu pengetahuan seperti ilmu kalam (teologi Islam), fikah (hukum Islam), tasawauf, falsafah, akhlak dan autobiografi.
Karangannya banyak ditulis di dalam bahasa arab dan parsi. Buku-buku karangannya pada umumnya mengandungi kritikan-kritikan dank omen-komen terhadap pemikiran falsafah terdahulu. Di samping itu, Imam Al-Ghazali dipandang paling berjasa dalam mendamaikan tasawuf dan syariat sehingga tasawuf dapat diterima oleh sebahagian besar umat Islam. Beliau juga berjasa mengembangkan dan menyebarkan aliran Asy’ariyah yg dianuti oleh majority Ahli Sunnah Wal Jamaah.
KELAHIRAN IMAM AL-GHAZALI
Nama penuh Imam Al-Ghazali ialah Abu Hamid Muhammad bin Muhammad Al-Thusi Al-Ghazali. Beliau dilahirkan di Kota Ghazalah, sebuah kota kecil di Thus, Khurasan, Iran Utara pada 450H bersamaan 1058M. Nama Al-Ghazali diambil sempena nama tempat kelahirannya, Ghazalah. (Anshari AZ, Drs. H. A. Hafizh, 2004, m/s 28). Beliau lahir daripada keluarga yang taat kepada agama dan hidup sederhana. Ayahnya seorang pemintal benang bulu di kota Thus.
Ayahnya, seorang sufi terkenal, meninggal ketika beliau dan adiknya, Ahmad Al-Ghazali masih muda. Imam Al-Ghazali merupakan seorang teologi Islam, ahli hukum, ahli falsafah dan ahli sufi. Beliau juga merupakan salah seorang sarjana yang paling terkenal dalam sejaran Sunni pemikiran Islam. Imam Al-Ghazali dilihat sebagai pembela kebenaran Islam yang terbesar sehingga digelar hujjatul Islam atau pembela Islam. Sehingga sekarang, umat Islam tetap tekun membaca karyanya yang terbesar iaitu Ihya Ulum Al-Din (Menghidupkan Kembali Ilmu Agama).
Selain itu, beliau juga sangat berpengaruh dalam Islam sehingga tidak menghairankan jika ada yang mengatakan bahawa beliau adalah salah seorang tokoh terpenting setelah Nabi Muhammad Sallallahu ‘alaihi wa sallam jika ditinjau dari segi pengaruhnya dalam mengukuhkan ajaran Islam. Imam Al-Ghazali meninggal dunia di Thus, pada 19 Disember 1111M bersamaan 14 Jamadil Akhir 505H dan dikuburkan di Ath Thabaran. (Ar, Drs. Sirojuddin, 1994, m/s 25)
PENDIDIKAN IMAM AL-GHAZALI
Imam Al-Ghazali lahir daripada keluarga yang taat beragama dan hidup sederhana. Latar belakang pendidikannya dimulai dengan mempelajari Al-Quran daripada ayahnya sendiri. Setelah ayahnya meninggal ketika beliau dan adiknya, Ahmad Al-Ghazali masih muda, salah seorang teman ayahnya, Ahmad bin Muhammad Ar-Razikani diwasiatkan untuk memelihara mereka berdua. Padanya, Al-Ghazali mempelajari ilmu fikah, riwayat hidup para wali dan kehidupan kerohanian mereka.
Beliau kemudian dimasukkan ke sebuah madrasah yang membiayai hidup para muridnya. Gurunya ialah Yussuf An-Nassi, seorang ahli sufi. Setelah tamat, beliau melanjutkan pelajaran ke kota Jurjan yang ketika itu menjadi pusat kegiatan ilmiah. Di sini, beliau mendalami bahasa Arab dan Parsi. Di antara gurunya ialah Imam Abu Nasr Al-Ismaili. Setelah kira-kira 7 tahun belajar, beliau kembali ke Thus. Kemudian beliau pergi ke Nisabur ketika umurnya 23 tahun dan di sana beliau memasuki Madrasah Nizamiyah yang dipimpin oleh ulama besar, Imam Al-Haramain Al-Juwaini, salah seorang tokoh aliran Asy’ariyah. Beliau telah mempelajari ilmu usul fikah, ilmu mantik dan ilmu kalam.
PERJUANGAN IMAM AL-GHAZALI
Setelah Al-Juwaini meninggal dunia, Imam Al-Ghazali meninggalkan Nisbur dan menuju ke Muaskar untuk memenuhi undangan Perdana Menteri Nizam Al-Mulk, pengasas Madrasah Nizamiyah. Muaskar pada waktu itu adalah tempat tinggal Perdana Menteri, pembesar-pembesar kerajaaan dan para ulama terkemuka. Di sini Imam Al-Ghazali menghadiri pertemuan-pertemuan ilmiah yang diadaka di istana Nizam Al-Mulk. Melalui forum inilah kemasyhurannya semakin meluas.
Kepandaian Imam Al-Ghazali menyebabkan Perdana Menteri Nizam Al-Mulk melantiknya menjadi guru besar hukum di Madrasah Nizamiyah di Baghdad pada tahun 1090M. Ini merupakan kedudukan yang sangat terhormat dan merupakan prestasi dpuncak dan inilah yang menjadiakn Imam AL-Ghazali semakin popular.
Namun, selepas 5tahun memegang jawatan itu, beliau mengundurkan diri kerana mengalami konflik dalaman. Pada tahun 1095M, Al-Ghazali meninggalkan Baghdad dan mengembara dari satu tempat ke satu tempat. Pada mulanya beliau pergi ke Damsyik, dan kemudian ke Baitul Muqqadis. Setelah itu, beliau ke Makkah dan Madinah. Beliau menjalani kehidupan zuhud dengan mengembara selama 10tahun. Selepas itu, beliau kembali ke Nisabur pada 1106M untuk mengajar di Madrasah Nizamiyah. Tidak berapa lama kemudian, beliau meninggalkan Nisabur dan pergi kr Thus dan mendirikan halaqah (sekolah calon sufi). Beliau memimpin halaqah ini sehingga ke akhir hayatnya.
SUMBANGAN IMAM AL-GHAZALI
Imam Al-Ghazali telah banyak memberikan sumbangan dalam dunia Islam. Beliau telah menulis hampir 100 buah buku yang kebanyakkannya meliputi ilmu pengetahuan seperti ilmu kalam (teologi Islam), fikah (hukum Islam), tasawuf, falsafah, akhlak dan autobiografi. Imam Al-Ghazali dipandang paling berjasa dalam mendamaikan tasawuf dan syariat sehingga tasawuf dapat diterima oleh sebahagian besar umat Islam.
Sebelum Al-Ghazali, tasawuf belum dapat diterima secara meluas di dunia Islam kerana dianggap menyimpang, namun dengan kemunculan buku-bukunya yang menjelaskan pengalaman-pengalaman tasawuf yang tidak bertentangan dengan akidah, tasawuf dapat diterima dan berkembang pesat dalam lingkungan Ahli Sunnah Wal Jamaah. Beliau juga berjasa dalam mengembangkan dan menyebarkan aliran Asy’ariyah yang dianut oleh majoriti Ahli Sunnah Wal Jamaah.
KARYA-KARYA IMAM AL-GHAZALI
Antara karya-karya Imam Al-Ghazali ialah Al-Munqidh Min Al-Dalal (Penyelamat daripada Kesesatan) yang menjelaskan tentang konflik dalaman yang dihadapinya iaitu, keraguan dan syak setelah mempelajari ilmu kalam (teologi) daripada Al-Juwaini. Teologi membahaskan pelbagai aliran yang antara satu sama lain terdapat percanggahan, Al-Ghazali ragu, di mana antara aliran-aliran itu yg benar. Di dalam bukunya ini tergambar keinginannya untuk mencari kebenaran yg sebenarnya.
Dalam mempelajari falsafah, Al-Ghazali menemukan pendapat-pendapat falsafah yang dipandangnya menyalahi ajaran Islam, Oleh sebab itu, beliau menyerang kaum falsafah yang dijelaskannya dalam bukunya, Maqasid Al-Falasifa (Tujuan Para Falsafah). Buku ini diterjemahkan ke dalam bahasa Latin. Selain itu, kitabnya, Tahafut Al-Falasifa (Kekacauan Para Falasifah) pula mengandungi kritikan-kritikan terhadap ahli falsafah.
Beliau mengatakan bahawa ada tiga pendapat ahli falsafah yang telah membawa mereka kepada kekufuran iaitu, alam ini adalah (1) qadim (tidak bermula dalam waktu), (2) Tuhan tidak mengetahui bahagian sekecil-kecilnya dalam segala kejadian alam ini, dan (3) tidak ada kebangkitan jasmani pada hari kiamat. selain itu, karyanya yang paling berpengaruh ialah Ihya Ulum Al-Din. Kitabnya ini bukan sahaja membicarakan tentang kerohanian Islam tetapi juga aspek formal ibadat seperti bersuci, solat, zakat, puasa dan haji. Antara kitabnya yang lain ialah, Hujjat Al-Haq (Bukti Kebenaran), Nasihat Al-Muluk (Nasihat kepada Raja-Raja), Mizan Al-Amal dan Bidayat Al-Hidayah.
KESIMPULAN
Apa yang dapat saya simpulkan daripada esei ini ialah, Imam Al-Ghazali sememangnya seorang yang amat berpengaruh di dalam dunia Islam. Beliau seorang yang sangat mementingkan ilmu pengetahuan terutamanya berkaitan falsafah. Kebanyakkan karya-karyanya berkait rapat dengan falsafah. Selain itu, sebagai ahli sufi, beliau yakin bahawa tasawuf adalah satu-satunya cara untuk mencapai kebenaran hakiki.
Bagi Imam Al-Ghazali, dengan tasawuf, seseorang dapat berada dekat dengan Tuhan. Beliau menghabiskan kehidupan akhirnya dengan mengkhatam Al-Quran, berkumpul dengan ahli ibadah, mengajar para penuntu halaqah, melakukan solat, puasa dan ibadat lain sehinggalah beliau meninggal dunia pada 14 Jamadil Akhir tahun 505H di Thus.
Ustaz Abd Aziz bin Harjin
Pensyarah Tamadun Islam
Universiti Teknologi MARA Perlis
02600 Arau
Perlis
MALAYSIA
H: 013-4006206
P: 04-9882701
E: abdazizharjin@perlis.uitm.edu.my
W: abdazizharjin.blogspot.com
Ramai tokoh-tokoh yg terlibat dalam penyebaran dan perkembanga agama Islam di seluruh dunia. Ini termasuklah tokoh-tokoh pada zaman Rasulullah dan selepas kewafatan baginda. Antara nama-nama besar yg memberi sumbangan kepada dunia Islam ialah Imam As-Syafi’e, Imam Malik dan sebagainya. Namun begitu, di dalam esei ini, saya hanya fokuskan pada seorang tokoh sahaja iaitu Imam Al-Ghazali. Nama penuh beliau ialah Abu Hamid Muhammad bin Muhammad Al-Thusi Al-Ghazali. Beliau dilahirkan di Kota Ghazalah di Thus, Khurasan pada 450H/1058M dan wafat pada 505H/19 Disember 1111M. Karya beliau yg paling terkenal dan menjadi rujukan di seluruh dunia ialah Ihya Ulum Al-Din. Imam Al-Ghazali banyak memberi sumbangan kepada dunia Islam sehingga digelar Hujjatul Islam atau pembela Islam.
PENDAHULUAN
Imam Al-Ghazali adalah nama yang tidak asing lagi di telinga kaum muslimin. Beliau merupakan seorang teologi Islam, ahli hukum, ahli falsafah dan sufi termasyur. Beliau juga merupakan salah seorang sarjana yang paling terkenal dalam sejarah Sunni pemikiran Islam. Imam Al-Ghazali memiliki pengaruh dan pemikiran yang telah tersebar ke seluruh dunia Islam. Namun, sejarah dan perjalanan hidupnya masih terasing asing walaupun beliau telah berkarya dengan menulis hampir 100 buah buku. Masing-masing meliputi ilmu pengetahuan seperti ilmu kalam (teologi Islam), fikah (hukum Islam), tasawauf, falsafah, akhlak dan autobiografi.
Karangannya banyak ditulis di dalam bahasa arab dan parsi. Buku-buku karangannya pada umumnya mengandungi kritikan-kritikan dank omen-komen terhadap pemikiran falsafah terdahulu. Di samping itu, Imam Al-Ghazali dipandang paling berjasa dalam mendamaikan tasawuf dan syariat sehingga tasawuf dapat diterima oleh sebahagian besar umat Islam. Beliau juga berjasa mengembangkan dan menyebarkan aliran Asy’ariyah yg dianuti oleh majority Ahli Sunnah Wal Jamaah.
KELAHIRAN IMAM AL-GHAZALI
Nama penuh Imam Al-Ghazali ialah Abu Hamid Muhammad bin Muhammad Al-Thusi Al-Ghazali. Beliau dilahirkan di Kota Ghazalah, sebuah kota kecil di Thus, Khurasan, Iran Utara pada 450H bersamaan 1058M. Nama Al-Ghazali diambil sempena nama tempat kelahirannya, Ghazalah. (Anshari AZ, Drs. H. A. Hafizh, 2004, m/s 28). Beliau lahir daripada keluarga yang taat kepada agama dan hidup sederhana. Ayahnya seorang pemintal benang bulu di kota Thus.
Ayahnya, seorang sufi terkenal, meninggal ketika beliau dan adiknya, Ahmad Al-Ghazali masih muda. Imam Al-Ghazali merupakan seorang teologi Islam, ahli hukum, ahli falsafah dan ahli sufi. Beliau juga merupakan salah seorang sarjana yang paling terkenal dalam sejaran Sunni pemikiran Islam. Imam Al-Ghazali dilihat sebagai pembela kebenaran Islam yang terbesar sehingga digelar hujjatul Islam atau pembela Islam. Sehingga sekarang, umat Islam tetap tekun membaca karyanya yang terbesar iaitu Ihya Ulum Al-Din (Menghidupkan Kembali Ilmu Agama).
Selain itu, beliau juga sangat berpengaruh dalam Islam sehingga tidak menghairankan jika ada yang mengatakan bahawa beliau adalah salah seorang tokoh terpenting setelah Nabi Muhammad Sallallahu ‘alaihi wa sallam jika ditinjau dari segi pengaruhnya dalam mengukuhkan ajaran Islam. Imam Al-Ghazali meninggal dunia di Thus, pada 19 Disember 1111M bersamaan 14 Jamadil Akhir 505H dan dikuburkan di Ath Thabaran. (Ar, Drs. Sirojuddin, 1994, m/s 25)
PENDIDIKAN IMAM AL-GHAZALI
Imam Al-Ghazali lahir daripada keluarga yang taat beragama dan hidup sederhana. Latar belakang pendidikannya dimulai dengan mempelajari Al-Quran daripada ayahnya sendiri. Setelah ayahnya meninggal ketika beliau dan adiknya, Ahmad Al-Ghazali masih muda, salah seorang teman ayahnya, Ahmad bin Muhammad Ar-Razikani diwasiatkan untuk memelihara mereka berdua. Padanya, Al-Ghazali mempelajari ilmu fikah, riwayat hidup para wali dan kehidupan kerohanian mereka.
Beliau kemudian dimasukkan ke sebuah madrasah yang membiayai hidup para muridnya. Gurunya ialah Yussuf An-Nassi, seorang ahli sufi. Setelah tamat, beliau melanjutkan pelajaran ke kota Jurjan yang ketika itu menjadi pusat kegiatan ilmiah. Di sini, beliau mendalami bahasa Arab dan Parsi. Di antara gurunya ialah Imam Abu Nasr Al-Ismaili. Setelah kira-kira 7 tahun belajar, beliau kembali ke Thus. Kemudian beliau pergi ke Nisabur ketika umurnya 23 tahun dan di sana beliau memasuki Madrasah Nizamiyah yang dipimpin oleh ulama besar, Imam Al-Haramain Al-Juwaini, salah seorang tokoh aliran Asy’ariyah. Beliau telah mempelajari ilmu usul fikah, ilmu mantik dan ilmu kalam.
PERJUANGAN IMAM AL-GHAZALI
Setelah Al-Juwaini meninggal dunia, Imam Al-Ghazali meninggalkan Nisbur dan menuju ke Muaskar untuk memenuhi undangan Perdana Menteri Nizam Al-Mulk, pengasas Madrasah Nizamiyah. Muaskar pada waktu itu adalah tempat tinggal Perdana Menteri, pembesar-pembesar kerajaaan dan para ulama terkemuka. Di sini Imam Al-Ghazali menghadiri pertemuan-pertemuan ilmiah yang diadaka di istana Nizam Al-Mulk. Melalui forum inilah kemasyhurannya semakin meluas.
Kepandaian Imam Al-Ghazali menyebabkan Perdana Menteri Nizam Al-Mulk melantiknya menjadi guru besar hukum di Madrasah Nizamiyah di Baghdad pada tahun 1090M. Ini merupakan kedudukan yang sangat terhormat dan merupakan prestasi dpuncak dan inilah yang menjadiakn Imam AL-Ghazali semakin popular.
Namun, selepas 5tahun memegang jawatan itu, beliau mengundurkan diri kerana mengalami konflik dalaman. Pada tahun 1095M, Al-Ghazali meninggalkan Baghdad dan mengembara dari satu tempat ke satu tempat. Pada mulanya beliau pergi ke Damsyik, dan kemudian ke Baitul Muqqadis. Setelah itu, beliau ke Makkah dan Madinah. Beliau menjalani kehidupan zuhud dengan mengembara selama 10tahun. Selepas itu, beliau kembali ke Nisabur pada 1106M untuk mengajar di Madrasah Nizamiyah. Tidak berapa lama kemudian, beliau meninggalkan Nisabur dan pergi kr Thus dan mendirikan halaqah (sekolah calon sufi). Beliau memimpin halaqah ini sehingga ke akhir hayatnya.
SUMBANGAN IMAM AL-GHAZALI
Imam Al-Ghazali telah banyak memberikan sumbangan dalam dunia Islam. Beliau telah menulis hampir 100 buah buku yang kebanyakkannya meliputi ilmu pengetahuan seperti ilmu kalam (teologi Islam), fikah (hukum Islam), tasawuf, falsafah, akhlak dan autobiografi. Imam Al-Ghazali dipandang paling berjasa dalam mendamaikan tasawuf dan syariat sehingga tasawuf dapat diterima oleh sebahagian besar umat Islam.
Sebelum Al-Ghazali, tasawuf belum dapat diterima secara meluas di dunia Islam kerana dianggap menyimpang, namun dengan kemunculan buku-bukunya yang menjelaskan pengalaman-pengalaman tasawuf yang tidak bertentangan dengan akidah, tasawuf dapat diterima dan berkembang pesat dalam lingkungan Ahli Sunnah Wal Jamaah. Beliau juga berjasa dalam mengembangkan dan menyebarkan aliran Asy’ariyah yang dianut oleh majoriti Ahli Sunnah Wal Jamaah.
KARYA-KARYA IMAM AL-GHAZALI
Antara karya-karya Imam Al-Ghazali ialah Al-Munqidh Min Al-Dalal (Penyelamat daripada Kesesatan) yang menjelaskan tentang konflik dalaman yang dihadapinya iaitu, keraguan dan syak setelah mempelajari ilmu kalam (teologi) daripada Al-Juwaini. Teologi membahaskan pelbagai aliran yang antara satu sama lain terdapat percanggahan, Al-Ghazali ragu, di mana antara aliran-aliran itu yg benar. Di dalam bukunya ini tergambar keinginannya untuk mencari kebenaran yg sebenarnya.
Dalam mempelajari falsafah, Al-Ghazali menemukan pendapat-pendapat falsafah yang dipandangnya menyalahi ajaran Islam, Oleh sebab itu, beliau menyerang kaum falsafah yang dijelaskannya dalam bukunya, Maqasid Al-Falasifa (Tujuan Para Falsafah). Buku ini diterjemahkan ke dalam bahasa Latin. Selain itu, kitabnya, Tahafut Al-Falasifa (Kekacauan Para Falasifah) pula mengandungi kritikan-kritikan terhadap ahli falsafah.
Beliau mengatakan bahawa ada tiga pendapat ahli falsafah yang telah membawa mereka kepada kekufuran iaitu, alam ini adalah (1) qadim (tidak bermula dalam waktu), (2) Tuhan tidak mengetahui bahagian sekecil-kecilnya dalam segala kejadian alam ini, dan (3) tidak ada kebangkitan jasmani pada hari kiamat. selain itu, karyanya yang paling berpengaruh ialah Ihya Ulum Al-Din. Kitabnya ini bukan sahaja membicarakan tentang kerohanian Islam tetapi juga aspek formal ibadat seperti bersuci, solat, zakat, puasa dan haji. Antara kitabnya yang lain ialah, Hujjat Al-Haq (Bukti Kebenaran), Nasihat Al-Muluk (Nasihat kepada Raja-Raja), Mizan Al-Amal dan Bidayat Al-Hidayah.
KESIMPULAN
Apa yang dapat saya simpulkan daripada esei ini ialah, Imam Al-Ghazali sememangnya seorang yang amat berpengaruh di dalam dunia Islam. Beliau seorang yang sangat mementingkan ilmu pengetahuan terutamanya berkaitan falsafah. Kebanyakkan karya-karyanya berkait rapat dengan falsafah. Selain itu, sebagai ahli sufi, beliau yakin bahawa tasawuf adalah satu-satunya cara untuk mencapai kebenaran hakiki.
Bagi Imam Al-Ghazali, dengan tasawuf, seseorang dapat berada dekat dengan Tuhan. Beliau menghabiskan kehidupan akhirnya dengan mengkhatam Al-Quran, berkumpul dengan ahli ibadah, mengajar para penuntu halaqah, melakukan solat, puasa dan ibadat lain sehinggalah beliau meninggal dunia pada 14 Jamadil Akhir tahun 505H di Thus.
Ustaz Abd Aziz bin Harjin
Pensyarah Tamadun Islam
Universiti Teknologi MARA Perlis
02600 Arau
Perlis
MALAYSIA
H: 013-4006206
P: 04-9882701
E: abdazizharjin@perlis.uitm.edu.my
W: abdazizharjin.blogspot.com